Fintech usluge i E-servisi kao budućnost Crne Gore

Fintech kompanije imaju ogroman potencijal za razvoj u Crnoj Gori, poručeno je sa IT Spot konferencije '24 koja je održana u Podgorici.

Jedan od panela bio je posvećen upravi finansijskim tehnologijama i fintech-u.

Načelnica Direkcije za finansijske tehnologije pri Ministarstvu finansija Jelena Davidović ukazala je na veliki potencijal za razvoj fintech kompanija u Crnoj Gori.

- Nadam se da će fintech kompanije koje koriste inovativnu tehnologiju konkurisati tradicionalnim modelima pružanja finansijskih usluga. Fintech ljudi više vezuju za startup i nove manje kompanije, ali i tradicionalni učesnici na finansijskom tržištu koriste fintech kako bi što bolje dali svoje usluge i zadržali klijente. Cilj je da sama dostupnost finansijskih sredstava bude bolja građanima i privredi na efikasan, brži i siguran način. Ne možemo govoriti o ekonomskom i finansijskom razvoju bez fintech-a jer on ne samo da širi finansijske usluge, već ih diverzifikuje. Stvarajući uslove za razvoj fintech usluga i proizvoda, pa čak i ona kategorija stanovništva koja je kroz tradicionalno pružanje finansijskih usluga bila isključena sada može da se više angažuje - navela je Davidović.

Izvršni direktor kompanije Logate Ivica Tatar pozvao je državne institucije da pruže veću podršku fintech i tehnološkim kompanijama.

- Država treba da omogući da se te tehnološke kompanije malo brže razvijaju, malo lakše posluju, te da se napravi regulatorni okvir koji omogućava da postanu igrači na tržištu, ako nemamo uslove i sluh da se pomogne tim malim kompanijama da razrade svoju ideju i dođu nekako do krajnjih korisnika, bilo da su to kompanije ili fizička lica, onda nemamo ništa od cijele ove priče. Priča Cortex-a je sve vrijeme da se tehnološkim kompanijama malo pomogne u smislu podsticaja, benefita, olakšanja u samom poslovanju da bi mogle da se razviju - poručio je Tatar.

Marko Lekić, suosnivač kompanije Presto je istako da javni servisi ipak ne bi trebalo da se bave krajnjim korisnicima, već procedurama i procesima.

- Sama tehnologija se vrlo brzo prevazilazi, te javna uprava nema šanse da to isprati, niti treba to da uradi. Treba da postoji procedura koja omogućava firmama i manjim timovima koji mogu brzo da prate tehnologiju da rade na taj način. Cilj ne mora da bude krajnji servis, ali jako je bitno da postoji infrastruktura koja nam omogućava razvoj - naveo je Lekić.

Valentina Bulatović, šefica Odjeljenja za razvoj i finansijske tehnologije u Centralnoj banci Crne Gore istakla je da Centralna banka prepoznaje značaj fintech-a, te da je niz aktivnosti posvetila upravo ovoj oblasti.

- Osnovali smo Fintech Hub, vrlo jednostavan kanal komunikacije. Na sajtu Centralne banke Crne Gore ima jedan formular koji možete popuniti i poslati. Poenta je da vi u tom formularu opišete proizvod koji želite da plasirate, te ako imate dilemu regulatornog tipa postavite pitanje. Postoji taj vid komunikacije koji je prvenstveno otvoren za startup-ove, za IT zajednicu koja radi razvoj servisa. Prilično sam ponosna da smo organizovali i dvije fintech konferencije, a sastavni dio obje konferencije je bio Fintech Hakaton. Prvi hakaton je organizovan sa idejom da što više ljudi čuje za fintech, te smo zadali zadatak da učesnici prepoznaju problem iz prakse i da predlože rješenje na nivou ideje. Na hakatonu smo imali puno prijava srednjoškolaca. Drugi hakaton je bio specifičniji sa temom – Upoznaj svog korisnika," ispričala je Bulatović.

Posljednji panel u sklopu IT Spot 24 konferencije bio je posvećen primjerima dobre prakse kada je riječ o E-servisima.

Marina Matijević, načelnica Odjeljenja za informaciono-komunikacione tehnologije u Ministarstvu prosvjete, nauke i inovacija istakla je da je kovid pokrenuo potrebu za što većim brojem elektronskih servisa.

- Ustanove nisu mogle da funksionišu na način na koji su do tada radile, svi vrtići i škole su u tom periodu bili zatvoreni i osim organizovanja samog procesa nastave trebalo je organizovati i sve druge procese rada tih ustanova. Tako je došlo i vrijeme upisa djece na svim nivoima obrazovanja, upisa u predškolskim ustanovama, osnovnim i srednjim školama... Jedino rješenje nam je bilo da formiramo elektronske servise i 2020. godine prvi servisi su bili posvećeni upisu u obrazovne ustanove. Nakon toga nastavili smo razvojem servisa tako da smo omogućili online upis u muzičke škole, ustanove visokog obrazovanja UCG, oformljeni su servisi za podnošenje zahtjeva za smještaj u studentskom i učeničkom domu, za stipendije, kredite, a naravno kreirane su i usluge za podnošenje zahtjeva za dobijanje licence za rad, odnosno otvaranje privatnih vrtića, osnovnih i srednjih škola, ustanova visokog obrazovanja, auto škola - navela je Matijević.

Sava Laketić, v.d. direktor Poreske uprava istakao je da je Poreska uprava davno počela projekat digitalizacije i modernizacije svih poslovnih procesa i usluga koje pružaju poreskim obveznicima.

- Mnogo vremena se potrošilo, ali imamo jedan sjajan alat koji je završen 2021. godine, a to je Fiskalizacija. Imamo još nekoliko procesa koji su digitalizovani, ali nisu još u dovoljnoj mjeri ni promovisani ni zaokruženi u smislu poslovnog procesa. Ono što je ključna aktivnost u ovom momentu je rad na tom projektu izrade integrisanog Revenue Management sistema koji bi trebao da zamijeni sve one stare sisteme koje Poreska uprava trenutno koristi. Za građane – poreske obveznike će to značiti da će Poreska uprava omogućiti u potpunosti paperless poslovanje, odnosno svaki poslovni proces koji se odvija između građana i privrede sa Poreskom upravom biće digitalizovan - naveo je Laketić.

Marija Šuković, šefica Sekretarijata Savjeta za konkurentnost govorila je o procesu rada na digitalizaciji centralnog registra privrednih i drugih subjekata i postojanju mogućnosti elektronske registracije.

- Ključni koraci su usvajanje legislative, a to su dva zakona - Zakon o privrednim društvima i Zakon o procesu registracije. Prvi put pravimo Zakon o procesu registracije i već je to korak ka unapređenju i tome da će procedure biti jasno ispisane. Cijeli dio oko legislative i uređenja pozicije tog centralnog registra je praćen i sa analizom digitalizacije i elektronskih servisa. Zašto mislim da će ovaj proces biti pozitivan primjer? Zato što smo posebnu pažnju posvetili saradnji sa kolegama koje rade na terenu i rade u centralnom registru, te su i oni dio te reforme," navela je Šuković.

Advokatica Lana Vukmirović Mišić predstavila je rezultate analize pravnog okvira za digitalizaciju određenih usluga koje su identifikovane od strane ministarstava.

- Moram da kažem da je ta analiza pokazala da imamo dosta solidan opšti zakonski okvir kada su u pitanju E-servisi Zakona o elektronskom dokumentu, Zakona o elektronskoj identifikaciji i potpisu, a u međuvremenu čak je i dopunjen Zakon o ovjeri potpisa i prepisa koji nam je osnova za konverziju dokumenata iz elektronskog u papir i obrnuto. Opšti pravni okvir postoji. Analiza je pokazala da postoji mnogo veći opseg podzakonskih akata koji su restriktivni i problematični, ali koji se veoma lako mijenjaju na sjednici Vlade, ne zahtijevaju prenapornu proceduru. Ipak, nije važno da se neki proces samo digitalizujete, mora da postoji neko ko bi bio uključen sa aspekta digitaliazcije da taj proces nastavi da bude digitalan i da nemamo regresije - kazala Vukmirović Mišić.